Γράφει ο Γιώργος Μπενέτος*
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΗΣ ΚΡΥΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΚΑΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΑΣ ΟΧΘΗΣ ΤΗΣ ΕΡΚΥΝΑΣ
Έκπληξη, ανακούφιση, δροσιά, ήχοι τρεχούμενου νερού, οσμή υγρασίας και ανοιξιάτικου άνθους, μουσική, χαρά ατέλειωτου παιχνιδιού, κολύμπι, πρώτοι παιδικοί έρωτες, επαφή με το νερό, συναντήσεις με φίλους, ατελείωτες συζητήσεις.
Ο χώρος των πηγών ένας ελεύθερος χώρος γεμάτος μνήμες, δραστηριότητες , εμπειρίες και βιώματα , ένας χώρος πλασμένος μέσα από κοινωνικοοικονομικές αξίες και οικολογικές συνθήκες , από τη ζωή και τον τοπικό πολιτισμό .
Ένας θύλακας ξεκούρασης , περιπάτου που επιτρέπει την αίσθηση του ευρύτερου φυσικού περιβάλλοντος προσφέροντας τη δυνατότητα της επαφής με τη φύση .
Είναι η αρχή της διαχωριστικής νησίδας πρασίνου που διατρέχει με δική του ελεύθερη κατεύθυνση τον πολεοδομικό ιστό της πόλης .
Η πράσινη αυτή ζώνη οριοθετεί την πόλη μας σε δύο τομείς Ανατολική – Δυτική παράγοντας ανοικτούς χώρους στον ασφυκτικό κλοιό της άναρχης πολεοδόμησης της πόλης , που το κύριο χαρακτηριστικό της είναι οι στενοί δρόμοι , η έλλειψη οπτικού ορίζοντα και η έλλειψη δημόσιων χώρων .
Οι χώροι αυτοί που βρίσκονται γύρω από το ποτάμι είναι, θα λέγαμε, το φυσικό χάρισμα της πόλης μας . Θα περίμενε κανείς να είναι χώροι συλλογικοί , δημόσιας δραστηριότητας και χώροι επικοινωνίας , ξεκούρασης και αναψυχής.
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Σήμερα όμως η εικόνα τους είναι εντελώς αντίθετη από αυτό που θα περίμενε κανείς για τα περισσότερα τμήματα των χώρων αυτών – χώροι κλειστοί , χωρίς ικανές προσβάσεις που κατάντησαν πάρκινγκ αυτοκινήτων εξυπηρετώντας σκοπούς για τους οποίους οι μελετητές δεν προόριζαν , αναιρώντας τη χρήση και τη λειτουργία τους στην πόλη .
Η εικόνα του καμένου Ξενία ολοκληρώνει την εικόνα εγκατάλειψης του χώρου .
Οι λακκούβες στο λιθόστρωτο , η απουσία αναγκαίας σήμανσης ,οι σπασμένες φωτιστικές στήλες , η έλλειψη αστυνόμευσης ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες , ο χώρος στάθμευσης έναντι του Νερόμυλου και οι παραχωρήσεις χώρων σε ιδιώτες χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό , περιορίζουν και δυσκολεύουν την πρόσβαση πεζών και στερούν δημόσιο κοινόχρηστο χώρο απ’ τους πολίτες .
Τα καλώδια της ΔΕΗ που κρέμονται παντού και οι ανεξέλεγκτες ταμπέλες των χώρων εστίασης υποβαθμίζουν εκ νέου το περιβάλλον του ευρύτερου χώρου.
Η κατασκευή του τεράστιου κτιρίου της Δ.Ε.Υ.Α.Λ. δίπλα στο Ξενία στέκει ανταγωνιστικά, επιβεβαιώνοντας όμως την καλαισθησία, το ταλέντο και την αγωνιώδη προσπάθεια του καθηγητού ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΒΕΝΕΤΑ για την πλήρη ένταξη του Ξενία στο ιδιαίτερο τοπίο της Κρύας. Επιβεβαιώνει επίσης τον τρόπο λήψης και την προχειρότητα των αποφάσεων για το χώρο της Κρύας που υποβαθμίζουν το φυσικό κάλλος του χώρου και δυσκολεύουν πολύ την όποια προσπάθεια γίνει στο μέλλον για τη διατήρηση της πληρότητας και της ισορροπίας του τοπίου.
Ένα σημαντικό θέμα που θα έπρεπε να αναφέρουμε είναι ο τρόπος που έγινε η πρώτη ανάπλαση του ποταμού από την Κρύα και κάτω.
Δυστυχώς εκ του αποτελέσματος κρίνουμε τη διαμόρφωση του ποταμού της Έρκυνας λανθασμένη .
Οι μελετητές τότε αντιμετώπισαν το ποταμό ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ μελετώντας τη ποσότητα νερού , τη ταχύτητά του σε περίπτωση μεγάλης νεροποντής παραβλέποντας όμως κάθε άλλη παράμετρο και καταστρέφοντας τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής .
Δεν κινήθηκαν με την ευαισθησία που όφειλαν αντιμετωπίζοντας ένα φυσικό πράσινο διάδρομο γεμάτο ζωή και οργιαστική βλάστηση, παραβλέποντας και ισοπεδώνοντας, θα έλεγε κανείς, τα πάντα για να δημιουργηθεί αντί για μια οπτικά φυσική , λειτουργική και επιτηδευμένη οργάνωση χώρου, ένα κλειστό κανάλι αντιμετωπίζοντας με βαρβαρότητα τη δημιουργία της φύσης . Η προχειρότητα και η βιασύνη είναι εμφανής σε όλους μας………………………………………………………………………………
Θα ήθελα να δούμε μαζί φωτογραφίες διαμόρφωσης δημόσιων χώρων που ενσωματώνουν υδάτινο στοιχείο.
………………………………………………………………………………
Ας προσδιορίσουμε, λοιπόν, εμείς οι Λειβαδίτες τώρα πια πως θέλουμε αυτούς τους χώρους για την πόλη μας . Η δικιά μου πρόταση ως αρχιτέκτων ,εμπεριέχει τον προβληματισμό της δημιουργίας του χώρου ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΑ , κατανοώντας και προσδιορίζοντας το πλαίσιο της χρήσης και τις απαιτήσεις των κατοίκων της πόλης ώστε να αξιολογηθούν οι στόχοι της επεμβατικής διαδικασίας .
Ποια θα ήταν αυτή ; Ίσως η λύση καταρχάς, να βρίσκεται στην απόσυρση των οχημάτων από τους χώρους αυτούς, δημιουργώντας πάρκινγκ δημοτικής εξυπηρέτησης σε διαφορετικούς χώρους της πόλης , και επαναδιαμορφώνοντάς τους χώρους αυτούς στη συνέχεια σε πράσινες οάσεις περιπάτου και αναψυχής .
Ένα σημαντικό θέμα που θα έπρεπε να συζητηθεί για το μέλλον είναι η οριστική κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση της πόλης αλλά ιδιαίτερα της περιοχής της Κρύας. Θα πρέπει η ιδιοκτησία ΙΧ να συνδεθεί με την υποχρέωση του ιδιοκτήτη να εξασφαλίζει τον ιδιωτικό χώρο που θα παρκάρει.
Όλα τα νέα σπίτια ή οι πολυκατοικίες που θα κατασκευαστούν να έχουν τόσους χώρους στάθμευσης όσα και τα αυτοκίνητα .Η πολιτεία επίσης και ο δήμος να ενισχύσει τους ιδιοκτήτες για πρωτοβουλίες συλλογικής αντιμετώπισης της στάθμευσης .
Η κίνηση των κατοίκων και επισκεπτών μπορεί να γίνει από μίνι μπας που θα πραγματοποιούν συνεχείς κυκλικές διαδρομές στο ιστορικό κέντρο. Τα τελευταία μάλιστα μπορούν να είναι ηλεκτρικά, υβριδικά ή με φυσικό αέριο, ώστε να έχουμε πολλαπλά οφέλη από μια τέτοια παρέμβαση .
Θα έμοιαζε ίσως ουτοπιστική η άποψη για την απομάκρυνση του πάρκινγκκ της Κρύας ώστε αυτός ο παραδεισένιος χώρος να διαμορφωθεί εκ νέου χωρίς αυτοκίνητα και η μεταφορά κατοίκων και επισκεπτών να γίνεται με μέσα μαζικής μεταφοράς .
Θα επανάφερε, όμως, το χώρο αυτό προς χρήση περιπάτου , ξεκούρασης και παιχνιδιού.
Ένα επιπλέον μέτρο είναι η δημιουργία ειδικού λογαριασμού του Δήμου Λεβαδέων που θα τροφοδοτείται από τα έσοδα που προέρχονται και εισπράττονται από την εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου, είτε λόγω παρανομιών είτε λόγω εμπορευματοποίησης (παράνομο παρκάρισμα, κατάληψη πεζοδρομίων , αυθαίρετες κατασκευές , χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, τραπεζοκαθίσματα κ.τ.λ ). Τα χρήματα θα αποδίδονται για τον σκοπό για τον οποίο εισπράχθηκαν, δηλαδή για τη βελτίωση του δημόσιου χώρου και για την αγορά νέων οικοπέδων. Με τα νέα αυτά οικοπέδα και την πάροδο του χρόνου αναμένεται να αυξηθούν οι προσβάσεις στη παραποτάμια όχθη και ο ποταμός της Έρκυνας, το κόσμημα της Λιβαδειάς , θα ανοίξει προς την πόλη και τους κατοίκους της. Ακόμη οι χώροι που προηγουμένως χρησιμοποιούνταν ως πάρκινγκ θα αποδοθούν στους δημότες για χρήσεις περισσότερο κοντά στις επιθυμίες και τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών.
Η δημιουργία περιφερειακών Δημοτικών πάρκινγκ με την παράλληλη μίσθωση, χωροθέτηση και παραχώρηση θέσεων για τους κατοίκους της περιοχής όπως επίσης ο περιορισμός και η υπογειοποίηση ίσως μέρος του μεγάλου πάρκινγκ της Κρύας θα δημιουργήσει τους αναγκαίους χώρους και θα δώσει τα αναγκαία έσοδα στο δήμο για τη ολοκληρωμένη συνολική λύση κυκλοφορίας και μεταφοράς στο χώρο και με βάση το αισιόδοξο σενάριο θα χρηματοδοτήσει την εκ νέου διαμόρφωση του μεγάλου οικοπέδου-πλατείας σε χώρο παιχνιδιού, αναψυχής και ξεκούρασης.
Η σύνδεση του χώρου πάρκινγκ με την Κρύα θα μπορούσε ενδεχομένως να συνδυαστεί με διαδρόμους – πεζόδρομους πάνω και παράλληλα στο ποτάμι δημιουργώντας αφορμές περιπάτου από το βόρειο τμήμα της πόλης (Διοικητήριο) έως και το πλάτωμα – παλιό νταμάρι μετά το δρομάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ - . Έτσι ο επισκέπτης της πόλης χωρίς να εμπλακεί στη χαώδη πολυπλοκότητα του κέντρου της Λιβαδειάς ( και λόγω έλλειψης σήμανσης ) βρίσκεται πάντα σε επαφή με το ποτάμι που τον ταξιδεύει αντίθετα αλλά με απολαυστικό τρόπο στο καλύτερο κομμάτι της πόλης, τις πηγές της Κρύας.
ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Ανακεφαλαιώνοντας τα παραπάνω , θέτω επιγραμματικά τις προτάσεις μου που θα μπορούσαν να μελετηθούν και να υλοποιηθούν από το Δήμο Λιβαδειάς:
1. Μελέτη συνολικά του υπαίθριου χώρου του περιβάλλοντος του Ξενία , του κάστρου και πεζόδρομου προς την Ιερουσαλήμ
2. Ανακατασκευή και ανάπλαση υπαίθριου χώρου του Ξενία.
3. Ανάδειξη του κάστρου και τουριστική αξιοποίησή του
4. Πρόσβαση στο κάστρο με χρήση τελεφερίκ ή χρήση οδοντωτού τρένου μέσω της οδού Τάκη Λάππα
5. Αξιοποίηση του χώρου του νταμαριού μετά την Ιερουσαλήμ για λόγους αναψυχής και πολιτισμού
6. Μελέτη φωτισμού του ευρύτερου χώρου του Ξενία , των διελεύσεων, και του κάστρου , μετά από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την δημιουργία μιας πρωτότυπης και μοναδικής οπτικής εμπειρίας
7. Απόκτηση της χρήσης του Ξενία από το δήμο Λιβαδειάς και στη συνέχεια την απόδοσή του σε ιδιώτη- επενδυτή κάτω από πολύ αυστηρά κριτήρια επιλογής.
8. Ανακατασκευή του Ξενία σύμφωνα με τα πρότυπα σχέδια του καθηγητού ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΒΕΝΕΤΑ και χρήση αυτού ως αναψυκτήριο – εστιατόριο
9. Εξέταση της σύνδεσης της διαχείρισης του Ξενία και του κολυμβητηρίου με τον ιδιώτη επενδυτή για την ανακατασκευή και διαχείριση του χώρου με περισσότερο δημόσιο χαρακτήρα αναψυχής – υδροθεραπείας – κολύμβησης
Ίσως είναι κάτι που θα έπρεπε ο δήμος να σκεφτεί, εφόσον δρομολογηθεί οριστικά η κατασκευή του κλειστού κολυμβητηρίου Λιβαδειάς .
Με τον τρόπο αυτό θα καταφέρει να απεμπλακεί από το κόστος συντήρησης του και ουσιαστικά θα δημιουργηθεί άλλος ένας χώρος ανοικτός όλες τις ώρες της ημέρας , στους δημότες και τους επισκέπτες .
10. Χάραξη και δημιουργία εσωτερικών μονοπατιών στο μεσαιωνικό κάστρο της Κρύας παράλληλα με τη συντήρηση των παλαιών, όπως και προσπάθεια αποκατάστασης περισσοτέρων τμημάτων του κάστρου για την ολοκλήρωση της συνολικής εξωτερικής εικόνας του .
11. Δράσεις όπως αναρρίχηση στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού της Κρύας , ορεινή πεζοπορία και τρέκινγκ, ολοκληρώνουν τον τουριστικό χαρακτήρα με νέες οργανωμένες μορφές που χαρακτηρίζονται από στοιχεία δράσης.
12. Επανασχεδιασμός και εκ νέου δεντροφύτευση του φαραγγιού της Κρύας που τόσα χρόνια είναι παρατημένο στη τύχη του. Ο τρόπος και η επιλογή φυτών και δένδρων κρίνεται εκ του αποτελέσματος αποτυχημένη και ελλιπής.
13. Δημιουργία ποδηλατοδρόμου (μετά από μελέτη του δήμου ) σε όλο το μήκος του ποταμού Έρκυνας με τις κατάλληλες νέες διαμορφώσεις δίπλα και πάνω ίσως από το ποτάμι (όπου δε γίνεται αλλιώς)
14. Σημάνσεις : καταρχάς στις εισόδους της πόλης και δευτερευόντως σε ολόκληρο τον πολεοδομικό ιστό σε καίρια σημεία για την εύκολη πρόσβαση των επισκεπτών. Αναγκαία κρίνεται η πληροφόρηση και διαφήμιση του χώρου της Κρύας σε επίπεδο πόλης αλλά και σε γενικότερο πλαίσιο στη βάση μελετημένης διαφημιστικής προβολής.
15. Δημιουργία δημοτικού χώρου πάρκινγκ στις παρυφές του κέντρου της πόλης .
16. Μίνι μπας για τη εξυπηρέτηση δημοτών και επισκεπτών
17. Διαμόρφωση περιπάτου σε όλο το τμήμα του ποταμού από τις πηγές έως το διοικητήριο και το μελλοντικό χώρο πάρκινγκ.
18. Πολεοδομικά και οικονομικά κίνητρα για την ανακαίνιση όλων των όψεων των κτιρίων στις παραποτάμιες όχθες της Ερκυνας αφού πρώτα προηγηθεί αρχιτεκτονικός διαγωνισμός που θα αφορά τις διαμορφώσεις των όψεων αυτών και θα αντιμετωπίζει συνολικά το πρόβλημα των χρωματικών και αισθητικών επεμβάσεων .
19. Αξιοποίηση, αποκατάσταση και μετατροπή παλαιών παραδοσιακών κατοικιών σε ξενώνες .
20. Δημιουργία μικρών ξενοδοχειακών μονάδων στην περιοχή της Κρύας που να σέβονται όμως το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της περιοχής αλλά και τη μικροκλίμακα του χώρου .
Ο χώρος της Κρύας πρέπει να γίνει η κορωνίδα της ανάπτυξης της πόλης .
Οι κάτοικοι περιοχής θα πρέπει επίσης να πειστούν και αφού ενημερωθούν να εγκρίνουν και να συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την προσπάθεια.
Πρέπει λοιπόν ο δήμος Λιβαδειάς να κινηθεί αμέσως προς την κατεύθυνση αυτή. Αρχικό μέλημα η επαναλειτουργία του Ξενία που θα θέσει την περιοχή και τη Λιβαδειά σε νέα αναπτυξιακή τροχιά . Με βάση λοιπόν την τουριστική αξιοποίηση του χώρου, θα μπουν οι βάσεις επίτευξης του στόχου για την ανάπτυξη ολόκληρης της πόλης με προφανείς συνέργειες για όλους τους οικονομικούς τομείς της .
Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω και δυο λόγια για το κτίριο του Ξενία.
Η ένταξη του Ξενία στο χώρο μοιάζει να είναι πλήρης. Η οργανική διάρθρωση , ο τρόπος φωτισμού του εσωτερικού χώρου, οι κτισμένοι προσεκτικά τοίχοι του με πέτρα θυμίζουν νησιώτικη ξερολιθιά, δίνοντας ελληνική ταυτότητα στο έργο. Ανατρεπτική κρίνεται και η στέγη του που μοιάζει να ακολουθεί τη συνέχεια του ανάγλυφου του βράχου από πάνω της μέχρι το σημείο της γης.
Το κτίριο συρρικνώνεται οπτικά μοιάζοντας με αρχέγονο καλύβι στην άκρη ενός έρημου τόπου. Το μπαλκόνι πάνω από τον καταρράκτη δείχνει την επιθυμία του δημιουργού του να θέσει τους επισκέπτες του χώρου στην καρδιά του φυσικού περιβάλλοντος όπου και οι ίδιοι θα συμμετέχουν στο ίδιο έργο της φύσης.
Το Ξένια εμπεριέχει όλη τη φρεσκάδα της νιότης και το μεγάλο ταλέντο του δημιουργού του .
* Ο Γιώργος Μπενέτος είναι αρχιτέκτονας και αντιπρόεδρος του Συλλόγου Οι Φίλοι του ΞΕΝΙΑ της Λιβαδειάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου